Przychodzi czas, kiedy decydujemy się na posiadanie potomstwa. Jedne pary robią to szybciej, inne później, a sytuacja zależy od stabilności materialnej i wielu innych kwestii. Jednak szacuje się, że w Polsce nawet co piąta para w wieku rozrodczym zmaga się z problemami związanymi z płodnością. Mogą one dotyczyć zarówno bezpłodności, jak i niepłodności. Czym różnią się te pojęcia oraz jakie są najczęstsze przyczyny bezpłodności?
Czym jest bezpłodność?
Zgodnie z definicją WHO, czyli Światowej Organizacji Zdrowia, mianem bezpłodności określa się trwałą niezdolność do rozrodu jednego z partnerów. Może to dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Na obecny stan wiedzy, jest ona niestety nieuleczalna. Za podstawowy objaw bezpłodności uznaje się brak dziecka. Początkowo może nic nam to nie wskazywać, jednak dodatkowo u kobiet bezpłodnych nie występuje miesiączka, natomiast u mężczyzn należy wykonać badanie nasienia w celu postawienia diagnozy.
Przyczyny bezpłodności
Problem bezpłodności zazwyczaj dotyczy jednego partnera i w wielu przypadkach jest to schorzenie o podłożu genetycznym. Wynika z nieprawidłowej licznych chromosomów lub mutacji, w wyniku których dochodzi do zaburzonej pracy komórek odpowiedzialnych za produkcję hormonów rozrodczych. Jednak, jakie są inne przyczyny bezpłodności? Kwestia ta w dużej kwestii zależy od płci. Bezpłodność u kobiet może mieć bezpośredni związek z utratą funkcji macicy lub jajników. Może to być spowodowane zabiegiem chirurgicznym lub przedwczesnym wygaśnięciem funkcji jajników, czyli tzw. wczesną menopauzą, która dotyczy kobiet poniżej 40 r.ż. Do innych przyczyn zalicza się choroby przenoszone drogą płciową, takie jak chlamydia czy rzeżączka, a także endometrioza i torbiele. Należy zaznaczyć, że problem z posiadaniem potomstwa może niekoniecznie leżeć po stronie kobiety, gdyż bezpłodność może dotyczyć także mężczyzn. Najczęściej problem leży w przebytych chorobach, takich jak świnka, których powikłaniem jest obustronne zapalenie jąder. Do innych kwestii zaliczyć można utrat e jąder lub uszkodzenie nasieniowodów podczas zabiegów chirurgicznych, a także w wyniku stanu zapalnego lub rozwoju choroby nowotworowej. Za bezpłodność odpowiedzialna jest także azoospermia, czyli całkowity brak plemników w nasieniu. Wielu z nas często twierdzi, że do posiadania potomstwa wystarczy zmiana stylu życia, co w tym przypadku niekoniecznie jest prawdą. Twierdzenie to wynika z mylenia dwóch różnych pojęć – bezpłodności i niepłodności.
Bezpłodność a niepłodność – czy to samo?
Wiemy już, czym jest bezpłodność, jednak czy to samo, co niepłodność? Jak się okazuje, wielu z nas nie wie, że pojęcia te mają zupełnie inne znaczenie. Oczywiście odnoszą się do niemożności zajścia w ciążę, aczkolwiek w przypadku bezpłodności jest to trwałe. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa to jako okres co najmniej dwunastu miesięcy, w których pomimo regularnego współżycia (3-4 razy w tygodniu) i bez stosowania jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych nie można zajść w ciążę. Określa się to za stan przejściowy, który skutecznie można leczyć. Jeśli chodzi o przyczyny, to wyróżnia się tutaj najczęściej:
- zaburzenia hormonalne,
- niedrożność jajowodów,
- przegrzanie jąder,
- choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca,
- choroby jąder i jajowodów,
- nieprawidłowa reakcja śluzu kobiety na plemniki,
- przewlekły stres, nadwaga i stosowanie używek.
Niepłodność można również rozpoznać po wielu kwestiach. U kobiet najczęściej obserwuje się zaburzenia cyklu miesiączkowego. Natomiast wśród najczęstszych objawów niepłodności u mężczyzn można zaobserwować zaburzenia erekcji, niewielka ilość spermy, ból jąder czy niewłaściwy kolor, zapach, a nawet konsystencja ejakulatu. Zarówno w przypadku bezpłodności, jak i niepłodności ważna jest odpowiednia diagnostyka.
Jak rozpoznać bezpłodność lub niepłodność?
Istnieje dość spora różnica między bezpłodnością a niepłodnością, zwłaszcza jeśli chodzi o ewentualne leczenie czy zmianę trybu życia. Choć objawy są podobne, warto udać się do specjalisty i dokładnie sprawdzić, z którą przypadłością mamy do czynienia. Pierwszym etapem diagnostyki problemu z zajściem w ciążę, czyli zarówno bezpłodności, jak i niepłodności jest wywiad lekarski. Pozwala on postawić hipotezę odnośnie do możliwych przyczyn. Lekarz najczęściej może pytać o prowadzony styl życia, historię przebytych chorób i zabiegów operacyjnych, aktywność seksualną czy regularność miesiączkowania. Następnie można wykonać:
- badania narządów rodnych – fizyczne i obrazowe,
- badania laboratoryjne – sprawdza się poziom hormonów; u kobiet m.in. AMH i FSH, a u mężczyzn TSH, testosteron czy hormon gonadotropinowy,
- badanie nasienia – uwzględnia morfologię plemników, ich liczbę oraz ruchliwość.
Niestety, po zdiagnozowaniu bezpłodności naszym rozwiązaniem pozostaje adopcja. Jednak do niedawna, gdyż obecnie mamy coraz bardziej ogólny dostęp do zapłodnienia pozaustrojowego, czyli in vitro. Metoda ta polega na połączeniu plemnika i komórki jajowej w warunkach laboratoryjnych, poza organizmem kobiety. Pamiętajmy, że każdy przypadek jest inny, dlatego w pierwszej kolejności warto poradzić się lekarza lub udać do kliniki in vitro.
Czy styl życia ma wpływ na płodność?
Leczenie bezpłodności jest niemożliwe, jednak w przypadku niepłodności nie musimy tracić nadziei. Najczęściej wystarczy zastosować terapię farmakologiczną, polegającą na indukcji owulacji oraz przyjmowaniu leków. Jednak pierwszą radą lekarza będzie zmiana stylu życia. Co to oznacza? Najczęściej odnosi się do zwiększenia poziomu aktywności fizycznej czy spożywania zdrowych i odpowiednio zbilansowanych posiłków. Warto również zaznaczyć, że dużą rolę ogrywa tutaj sen. Ma on korzystny wpływ na właściwe funkcjonowanie całego organizmu oraz pozwala na całkowite zregenerowanie się, dlatego nie można o nim zapominać! W tym celu warto zainwestować w wysokiej jakości materac do spania, który umożliwia najlepsze wsparcie kręgosłupa oraz całej sylwetki użytkownika. Ważne są również inne elementy wyposażenia łóżka, takie jak poduszka czy kołdra.
Bezpłodność to całkowite i dożywotnie pozbawienie pacjenta, czyli zarówno kobiety, jak i mężczyzny, do posiadania własnego dziecka. Przyczyn jest wiele, jednak pojęcia tego nie można mylić z niepłodnością, gdyż istnieje między nimi znaczna różnica.