Współcześnie sporo mówi się o glutenie. Jest to wspólna nazwa białek występujących w ziarnach zbóż, takich jak pszenica i jej odmiany, a także w jęczmieniu, życie czy pszenżycie. Niestety, coraz więcej osób zmaga się z nadwrażliwością na ten składnik, który wiąże się z występowaniem wielu przykrych dla zdrowia objawów. A co warto wiedzieć w tym temacie?
Skąd bierze się nietolerancja glutenu
Każde schorzenie ma swoje źródło. W przypadku nietolerancji glutenu mówi się o nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. W przypadku celiakii i tzw. nieceliakalnej nadwrażliwości (ang. NCGS) mamy do czynienia z przeciwciałami IgG i IgA. Alergia na gluten jest zależna wyłącznie od swoistych przeciwciał IgE. Obecna w glutenie gliadyna generuje autoprzeciwciało, które niejako przez pomyłkę doprowadza do niszczenia nabłonka jelita. Reakcja ta prowadzi do zaniku kosmków jelitowych, a to z kolei utrudnia wchłanianie składników odżywczych. W innym wariancie nietolerancji glutenu, zaliczanym do NCGS, przyczyną wszelkich objawów są kompleksy przeciwciała IgG swoistych dla glutenu i nietypowych produktów rozkładu glutenu, przedostających się do krążenia przez upośledzoną barierę jelitową. Czasem za nieprawidłowe wchłanianie jelitowe może odpowiadać uszkodzenie tzw. bariery jelitowej. Najczęściej wynika to z terapii antybiotykami, nieprawidłowej flory bakteryjnej czy zabiegów chirurgicznych. A po czym możemy rozpoznać nietolerancję glutenu?
Jak objawia się nietolerancją glutenu?
Niezależnie od wieku pacjenta, nietolerancja glutenu objawia się poprzez przewlekłe bóle brzucha, a także wzdęcia i biegunki. Warto jednak zaznaczyć, ze o nieceliakalnej nietolerancji glutenu może także świadczyć:
- oddawanie nadmiernej ilości gazów oraz wzdęcia, które przyczyniają się do powstania tzw. brzucha glutenowego,
- zmiana rytmu wypróżnień, na rzecz biegunek,
- bóle głowy połączone z bólami kości oraz stawów, a także drętwieniem lub mrowieniem odczuwalnym zarówno w dłoniach, jak i w stopach,
- anemia, przewlekłe zmęczenie, afty czy utrata masy ciała.
Najczęściej działamy objawowo – bierzemy leki przeciwbólowe lub chcemy to po prostu przespać. W tym celu kładziemy się do wygodnego łóżka, które jest wyposażone np. w materac Hilding Breva dostępny na www.hilding.pl. Oczywiście zdrowy wypoczynek ma korzystny wpływ na nasze ciało pod kątem fizycznym i psychicznym. Jednak najlepiej poszukać źródła problemu. Być może nie każdy z nas wie, ale istnieją również inne objawy, które są mniej lub bardziej charakterystyczne dla danej grupy wiekowej. A o czym warto tutaj wiedzieć?
Nietolerancja glutenu u dzieci
Niezaprzeczalnie o wiele łatwiej zauważyć wszelkie nieprawidłowości, które nakierowują nas na nietolerancję glutenu u dzieci. Mamy tutaj do czynienia z typowymi objawami, takimi jak wzdęcia i zaparcia, naprzemienne biegunki czy silne, ale okresowe bóle brzucha określane jako kurczowe. Jednak tutaj pojawiają się zmiany skórne na twarzy, która staje się blada, a pod oczami występują cienie. Niemowlęta zmagające się z nietolerancją glutenu, mogą wolniej rosnąć. W wieku dziecięcym możemy mieć do czynienia z tymczasową nadwrażliwością na gluten, jednak mimo wszystko warto wykonać odpowiednie badania.
Nietolerancja glutenu u dorosłych
W przypadku dorosłych objawy nietolerancji glutenu są często bagatelizowane. Oprócz typowych objawów mamy tutaj do czynienia z ogólnym osłabieniem, nawracającymi migrenami, bezsennością, problemami ze wzrokiem, a nawet zmianami w swoim zachowaniu. Można to przypisać przepracowaniu lub innym schorzeniom, na które obecnie cierpimy. Pamiętajmy zatem, aby przy szukaniu przyczyny złego samopoczucia uwzględnić to, co aktualnie spożywamy. Być może w ten sposób spostrzeżemy, że gluten nam nie służy.
Badania na nietolerancje glutenu
Objawy w nietolerancji glutenu utrudniają nam codzienne funkcjonowanie, dlatego warto jak najszybciej potwierdzić źródło problemu. W tym celu warto wykonać odpowiednie badania, które pomogą określić przyczynę występujących objawów. Do nich zalicza się:
- oznaczenie przeciwciała przeciw transglutaminazie tkankowej (anty-tTG) w klasie IgA metodą ELISA w surowicy – pozwala na diagnozowanie celiakii oraz choroby Duhringa,
- panel celiakia (DGP IgA, tTG IgA, całkowite IgA) – zalecane u osób dorosłych, które otrzymują negatywny wynik badania anty-tTG, ale objawy jasno wskazują na nietolerancję glutenu,
- badania na nietolerancje pokarmowe – jest to komplet badań, które pozwolą zdiagnozować i odróżnić inne najczęściej występujące nietolerancje pokarmowe, np. na gluten, laktozę czy fruktozę.
Dieta bezglutenowa, czyli co należy wyeliminować z jadłospisu
Leczenie opiera się na wprowadzeniu diety bezglutenowej, zawierającej produkty spożywcze niezawierające naturalnego lub przetworzonego zboża. Oznacza to, że wykluczamy mąkę, otręby, kaszę, płatki, pieczywo czy produkty piekarnicze, a także wędliny typu salceson, kaszankę, pasztetową, kawę zbożową czy sos sojowy. Ku zdziwieniu wielu, nie spożywamy tutaj także majonezu, musztardy, różnego rodzaju mieszanek przypraw, kostek bulionowych czy słodu jęczmiennego. W przypadku spożywania pokarmów w restauracji lub u znajomych zaleca się wystrzeganie zup zaprawianych mąką, zup z makaronem oraz potraw smażonych w panierce z bułką tartą. A co możemy jeść? Do produktów bezglutenowych zalicza się m.in.:
- zboża naturalnie niezawierające glutenu, czyli proso, kukurydza, ryż, gryka itp.,
- świeże i nieprzetworzone mięso, a także ryby czy jaja,
- świeże mleko, w kartonie, zagęszczone lub w proszku, a także nieprzetworzony ser biały oraz żółty, kefir, maślanka czy jogurt naturalny,
- wszystkie świeże i nieprzetworzone warzywa oraz owoce, a także dżem, miód i cukier,
- kawa naturalna, herbata, soki owocowe, kompoty, napary z ziół oraz wody mineralne.
Z nietolerancją na gluten możemy radzić sobie na wiele sposobów. Najlepszym z nich jest dieta bezglutenowa, którą ułoży nam dietetyk. Wówczas będziemy mieć pewność, że składnik wywołujący przykry dolegliwości został wyeliminowany, a my nadal dostarczamy organizmowi wszystkich najważniejszych substancji odżywczych.
